Waarden of normen?
"Als ik iets doe, dan doe ik het goed."
Dat zit er bij mij ingebeiteld.
Dus daar streef ik naar.
Naar het goed doen.
Dat kreeg ik als kind mee en dat zit nu nog steeds in mijn lijf.
Het is een norm die mij is gesteld en die ik mij doorheen de tijd ook zelf heb gesteld.
Het is voor mij de vertaling van de waarden discipline en verantwoordelijkheid.
Ja, je leest het goed: ‘voor mij’ want voor jou kan dat iets helemaal anders betekenen.
Waarden en normen.
We zijn er ons misschien niet altijd van bewust maar ze spelen toch een grote rol in ons leven.
In dat van mij en ik ben er vrij zeker van in dat van jou ook.
Waarden als drijfveren
Waarden zijn voor mijn enorm belangrijk.
Mijn persoonlijke waarden.
Mijn kernwaarden.
Want ze zijn de drijfveren voor alles wat ik doe in mijn leven.
Ik heb best heel wat waarden in mijn leven.
Ik kreeg er als kind ook heel wat mee.
Van mijn ouders, op school en later ook van mijn vrienden en collega’s.
Of waren dat dan eerder normen?
Een groot deel van de waarden die ik meekreeg zie ik op vandaag nog steeds terugkomen in hoe ik de dingen doe.
Zo vind ik respect nog altijd zeer belangrijk en zal ik dat ook maximaal in mijn leven inzetten.
Ik kreeg er zelfs ooit een compliment voor, dat ik mensen had geleerd wat respect is.
Een andere die ik ook nog steeds in mijn leven zie, is samenwerking.
Ik ben er namelijk echt van overtuigd dat je samen veel meer kan bereiken dan alleen en dat je samen dus ook echt veel sterker staat.
En zo kan ik nog een heel aantal waarden opnoemen die een belangrijke plek in mijn leven hebben.
Maar, als ik kijk naar wat mij echt drijft, naar wat ik echt nastreeft en ook dagdagelijks in mijn leven terugvind dan kan ik dat groepje van waarden nog wel wat kleiner maken.
Waarden geven richting
Met stip op 1 staat authenticiteit, nipt gevolgd door vrijheid en zelfstandigheid.
De top 5 wordt vervolledigd door levenslang leren en voldoening.
Het is een lijstje dat ik jaren geleden maakte.
Nadat ik een oefening deed om stil te staan bij wat mij nu echt drijft.
En ja hoor, die top 5 die staat vandaag nog steeds overeind.
Nu, waarom vind ik het wel fijn om hier eens een boompje over op te zetten?
Over die waarden?
Omdat ze zo belangrijk zijn.
Voor ieder van ons.
Er zicht op hebben, kan je het leven zoveel makkelijker maken.
Want waarden zou je kunnen omschrijven als de idealen die je hebt, die je nastreeft.
Ik vind vele zaken belangrijk maar wat mij echt iedere dag drijft, dat zijn mijn kernwaarden, mijn idealen.
Die ik doorleef en die terugkeren in alles wat ik doe.
Die aangeven waar ik voor sta, als mens.
Keuzes bepaald door waarden
En wat zo fijn is aan die waarden, is dat ze mij ook helpen in de keuzes die ik maak.
In de richtingen die ik insla.
Omdat ze me helder aangeven waar ik naartoe wil en dat bepaalt dan weer welke acties ik wel of niet neem.
Ze bepalen hoe ik me gedraag.
En weet je, mijn drijfveren of kernwaarden hoeven niet de jouwe te zijn.
Ze verschillen voor elk van ons.
Dat is helemaal ok.
Want dat maakt nu net wie elk van ons is.
In hoeverre heb jij een zicht op welke waarden nu echt voor jou belangrijk zijn?
En hoe vertalen deze zich in jouw leven?
Echt echt of toch eerder sociaal wenselijk?
En dat brengt mij direct bij wat ik nog over waarden te vertellen heb.
Ja, ook ik heb meer waarden dan die top 5, zeker weten.
Nu, tijdens het onderzoek naar mijn eigen waarden, kwamen er ook heel wat waarden op mijn pad die ik ook als belangrijk beschouw maar waarvan ik ook eerlijk had toe te geven dat die niet iedere dag in mijn leven terug te vinden zijn.
Dat ze niet echt doorleefd zijn, zoals die top 5.
Zo vind ik milieubewust zijn wel een belangrijke, maar ik zie dat, heel eerlijk, niet altijd terug in mijn leven.
Ja, ik maak een aantal producten zoals deodorant, afwasmiddel en wasmiddel zelf.
En ja, ik probeer me zoveel mogelijk te voet, met de fiets of het openbaar vervoer te verplaatsen.
Maar anderzijds verbruik ik nog te veel plastic en neem ik voor het gemak ook wel nog eens snel de auto.
En dan heb ik aan mezelf toe te geven dat milieubewustheid een waarde is, maar dat ik die dan precies toch niet zo hoog in het vaandel draag.
Dat er andere zijn die meer belang hebben in mijn leven.
En ook dat is ok.
Sommige waarden vinden makkelijk hun weg naar een lijstje omdat ze vaak ook sociaal wenselijk zijn, zoals bijvoorbeeld die milieubewustheid.
En dan heb ik het echt niet over mensen die deze waarde echt doorleven.
Daar kijk ik met grote ogen naar en dat vind ik echt knap.
Maar dan heb ik het wel over mezelf.
En ik ben ervan overtuigd dat ieder van ons wel zo’n aantal ‘sociaal wenselijke waarden’ heeft.
Die toch wel iets van impact hebben op de beslissingen die we nemen en wat we doen, maar die ons daar niet time and again in leiden.
En het is goed deze sociaal wenselijke waarden te onderscheiden van de waarden die voor jou echt belangrijk zijn, jouw kernwaarden.
Want, be honest, je kan nu eenmaal geen 100 drijfveren hebben om iedere beslissing die je neemt, elke keuze die je maakt aan af te wegen.
Daar zou je toch helemaal gek van worden.
Neen, een top 10 is in mijn ogen al best veel.
En ja, hoor, die heb ik natuurlijk ook.
Maar als ik kijk naar welke iedere keer opnieuw een stem hebben, dan is het wel mijn top 5.
Voor mocht je het nog niet helemaal doorhebben, mijn waarden helpen me dus het leven te leiden dat ik voor mezelf voor ogen heb.
Om iedere keer opnieuw voor mezelf te kiezen.
Heel bewust.
Wat zijn jouw 5 kernwaarden?
In hoeverre bepalen zij vandaag al jouw keuzes en beslissingen?
Welke keuzes en beslissingen zouden anders zijn als je echt naar jouw kernwaarden luistert?
Waarden. Normen. Wat is het nu?
Nu, waarden zijn 1 ding.
Normen zijn nog iets anders.
Waar waarden richting geven zijn normen dan weer richtlijnen over hoe die waarden dan in de praktijk vertaald worden.
Welk gedrag er gesteld dient te worden als we naar een bepaalde waarde streven.
Het is als het ware gedrag dat we vanzelfsprekend beschouwen.
En dat we ook van anderen verwachten, hoewel zij die waarde misschien net minder belangrijk vinden.
Zo kan ik mij wel eens opjagen in het feit dat, als ik van de trein of de metro stap, er al mensen opstormen (waarschijnlijk uit angst dat ze geen plaats zouden hebben of dat de trein of metro zonder hen zou vertrekken).
Ik vind dat helemaal niet fijn.
Ik vind het namelijk zeer fijn dat mensen die hun bestemming hebben bereikt, eerst makkelijk kunnen afstappen vooraleer nieuwe mensen opstappen.
En dat dat is een richtlijn, een norm die ik ook hanteer wanneer ik zelf de trein of de metro op wil.
Ik positioneer mij netjes naast de deur en wacht tot iedereen is afgestapt.
Je zou dus kunnen zeggen dat de waarde geduld of beleefdheid voor mij hier een rol speelt.
De norm die ik hierin stel is ‘ik wacht tot iedereen is afgestapt voor ik zelf op de trein stap’.
Een ander voorbeeld kan zijn het onderbreken van mensen tijdens een gesprek.
Ik vind dat enorm vervelend.
Als ik zelf in gesprek ben met mensen (en ja, ik zondig mezelf daar ook nog wel eens tegen) of als ik naar de radio luister.
Als ik een journalist voor de zoveelste keer zijn of haar gesprekspartner hoor onderbreken, dan word ik ambetant en dan zet ik de radio gewoon af.
Ik kan niet naar zo’n gesprek luisteren zonder mij daarin op te jagen.
Dat is voor mij een teken van disrespect (terwijl het voor de journalist misschien helemaal zo niet bedoeld is).
En dat geeft aan dat respect voor mij ook een belangrijke waarde is.
En dat een norm daarin is, elkaar laten uitspreken.
Ik kan nog een tijd doorgaan met het geven van voorbeelden maar ik denk dat je wel mee bent in het verhaal.
Wat is gedrag dat je ziet waarin jij jezelf echt kan opjagen?
Welke waarde schuilt daarachter?
En wat is de norm die jij daaraan koppelt?
Durf kritisch te kijken.
Ik gaf het al aan, ik kreeg mijn waarden en normen mee
🔹 tijdens mijn opvoeding,
🔹 van mijn ouders en mijn omgeving,
🔹 op school van mijn leerkrachten
en later ook
🔹 in de jeugdbeweging,
🔹 op het werk,
🔹 ...
Waarden en normen worden sterk bepaald door
🔹 de plek waar we op deze aardbol geboren worden,
🔹 de cultuur en
🔹 de maatschappij waarin we opgroeien.
En toch, is het al te gemakkelijk om daaraan gewoon te voldoen.
Ik wil je dan ook vragen om eens kritisch te kijken naar de waarden en normen die je meekreeg.
In hoeverre zijn die voor jou nu ook echt belangrijk?
Welke zijn voor jou ook echt richtinggevend?
En hoe geef jij zelf invulling aan die waarden?
Wat zijn voor jou de gewenste gedragsregels?
Bepaal alsjeblieft in eer en geweten wat voor jou belangrijk is.
Voor jou en niet voor een ander.
En ga er dan mee aan de slag mocht je merken dat ze nog te weinig in jouw leven aanwezig zijn.
Want dat, dat is bewust kiezen voor jezelf,
dat is leven volgens jouw regels.
Leven volgens wat jij belangrijk vindt en jouw keuzes daar telkens weer aan aftoetsen.
Eens je dat helder hebt, wordt het alweer een pak makkelijker om nee te zeggen tegen zaken die daar niet bij passen.
P.S.: Wil jij ook bewuster kiezen voor wat jij belangrijk vindt? Neem dan deel aan het webinar Van 'people pleaser' naar 'me pleaser'.
P.P.S.: Als je mij graag persoonlijk leert kennen, kan dat uiteraard ook!